Maandagmiddag muziektherapie

Het begin

Justin, 13 jaar, wordt door zijn ouders bij mij aangemeld omdat hij niet naar school gaat, bijna niet meer buiten komt en angstig is. In de aanmelding staat: “Onze zoon (gediagnosticeerd PDD-NOS) is thuiszitter, heeft somberheidsklachten en geeft aan iets met muziek (piano) te willen doen. Wij zoeken naar mogelijkheden om onze zoon weer positieve ervaringen te laten opdoen.”

Ik neem contact op met de ouders en we maken een afspraak voor een kennismaking. Als ik bij hen kom, zit Justin op zijn kamer en het lukt om hem heel even naar beneden te laten komen om met mij kennis te maken. We spreken af dat we gaan werken in mijn praktijkruimte. Een mooie kans voor Justin om weer eens ergens naartoe te gaan. We bouwen het zorgvuldig op. Eerst rijdt vader een keer met Justin langs de praktijk om te kijken waar het is. Dan komt moeder samen met Justin even tien minuten kijken. Het keyboard spreekt Justin wel aan. Hij probeert ook twee toetsen van de piano, maar dat klinkt veel te hard zegt hij. Het keyboard kan hij lekker zacht zetten.

We besluiten om te beginnen met drie maal op maandag te gaan werken. Daarna kijken we weer verder. De eerste keer komt Justin een kwartier later dan afgesproken. “Het vraagt veel tijd om van huis te vertrekken”, vertelt moeder.

Aansluiten en samenspelen

Ik heb besloten om de eerste tijd aan te sluiten bij wat Justin wil en aankan. En dat is op het keyboard spelen. Hij vertelt dat hij de vlooienmars kan spelen en daar beginnen we dan ook mee. Hij op het keyboard en ik op de piano (met het una corda pedaal, dat klinkt zacht). We doen er allerlei oefeningen mee: tegelijk spelen, om de beurt spelen, ieder een stukje spelen. Ik leer hem een eenvoudig melodietje, waarmee we ook veel kunnen variëren. Het valt op dat het voor Justin lastig is om samen te spelen. Hij raakt aardig in de war van de andere klanken en vindt het moeilijk om zichzelf te blijven horen. Een goed doel om aan te werken; samen spelen en jezelf niet verliezen. Justin pakt het tijdens de sessies goed op, maar ook thuis gaat hij op zijn keyboard spelen en oefent de liedjes die we doen. Samen met zijn vader zoekt hij ook andere nummers op en probeert ze te spelen.

Djembé erbij

De vijfde sessie besluit ik dat de tijd rijp is om een stapje verder te gaan. Ik vertel hem dat ik graag met hem wil proberen djembé te spelen. Hij durft het inmiddels wel aan om een ander instrument te bespelen en heel voorzichtig spelen we een paar ritmes. Daarna starten we elke sessie met de djembé’s en dan gaat Justin keyboard spelen. Het djembé spelen bouw ik zorgvuldig op. Eerst eenvoudige ritmes samen spelen, dan om de beurt spelen, in canon spelen, ritmes door elkaar spelen, zelf ritmes verzinnen. Zo leert Justin steeds meer om zichzelf te laten horen, bij zichzelf te blijven en zijn eigen spel vol te houden, ook als er iets anders door heen wordt gespeeld.

Ook bij het keyboardspelen staat het samenspel centraal. Alle nummers die Justin speelt, speel ik mee op gitaar, piano of djembé. Steeds eerst op een ondersteunende manier met weinig onverwachte elementen, daarna proberen we het moeilijker te maken en ga ik meer mijn gang. Justin merkt zelf ook dat het steeds beter gaat en vindt het soms zelfs leuk om samen te spelen.

Grote stappen

Ik besluit op een bepaald moment één van mijn keyboards uit te lenen aan Justin. Thuis heeft hij er wel eentje, maar een heel eenvoudige met een klein toetsenbord. Het geeft een enorme boost aan zijn keyboardspel. Hij gaat thuis aan de gang en leert met YouTube verschillende nummers te spelen. Zijn voorkeur gaat uit naar stukken met jazzy akkoorden van Steven Universe. Hij leert ze helemaal uit zijn hoofd via een voorspeelsysteem op YouTube. Ik snap er helemaal niets van, maar we vinden uit dat er van die nummers ook bladmuziek bestaat en dan kunnen we weer samen spelen.
Zo maken we grote stappen in de muziektherapie.

Maar ook verder gebeurt er veel in het leven van Justin. Hij krijgt een plekje op een nieuwe school, waar hij heel voorzichtig mag gaan opbouwen. In het begin elke dag een uurtje en dan verder uitbreiden. Hij durft in de gesprekken met een orthopedagoog over zijn angsten te spreken. En langzaam krijgt hij weer meer vertrouwen en plezier.

De vleugel zingt

Tijdens één van de laatste sessies stel ik hem voor om de piano eens te proberen. Justin sputtert eerst nog wat tegen, maar is het met mij eens dat een keer proberen geen kwaad kan. Dus speelt hij één van zijn nummers op de piano. De keren daarop herhalen we dat en steeds meer kan hij de klank van de piano aan. We besteden een hele sessie aan het invoegen van het pedaal, waardoor de klank nog voller wordt. Trots laat hij het stuk aan zijn moeder horen. En nu zijn we dan zover dat ík van de vleugel verdreven ben en keyboard moet spelen…

Terugkijkend

Welke elementen hebben nu in dit proces goed gewerkt? Als ik aan Justin vraag om erop terug te kijken, zegt hij: “Ach, het is ook gewoon allemaal even wennen” en “Ik herinner me niet zoveel meer van die eerste periode. Ik leefde met de dag en was niet bezig met de toekomst. Nu wel weer. Ik ga weer naar school en mag volgend jaar naar de havo-klas.”

 
Volgens mij zijn de belangrijke elementen geweest:

•  Aansluiten bij wat Justin aankan en kleine stapjes maken

•  Vormen van samenspel opbouwen, waarbij het steeds meer een uitdaging wordt je eigen partij vol te houden

•  Invoegen van djembé en daarop oefenen om je eigen ritme vast te houden

•  Vertrouwen uitstralen En zeker ook Justin’s eigen enthousiasme voor het maken van muziek.